1320-82:
- John Wyclif, Kutsal Yazılar’ın yetkisinin bir savunucusudur ve araf, endüljans, papalığın yetkisi ve azizlere dua öğretilerine karşı çıkmaktadır.
1402:
- Jan Hus Prag’ta Beytlehem Şapeli’nde vaaz vermeye başlar. Roma Kilisesinin aşırılıklarının reformu yapması/değiştirme çağrısında bulunur. Bu, daha sonra aforoz ve şehit edilmesiyle sonuçlanacaktır.
1453:
- İstanbul Türkler tarafından fethedilir.
1455:
- Johann Gutenberg (Almanya) matbaa makinesini tamamlar, Latince Kutsal Kitap, basılan ilk kitaptır.
1505:
- 2 Temmuz’da Martin Luther fırtınada Tanrı’ya vaat verir; 17 Temmuz’da manastıra kapanır.
1511:
- Luther profesör olarak görev almak üzere Wittenberg Üniversitesi’ne gönderilir.
1516:
- Mart ayında Roterdamlı Erasmus Yeni Antlaşma’nın yeni Grekçe versiyonunu yayınlar.
1517:
- Papa X. Leo Aziz Petrus Bazilikası’nın restorasyonu için endüljansları ilan eder.
- Luther 31 Ekim’de Wittenberg’teki Kale Kilisesi’nin kapısına 95 Tez’i çakar.
1518:
- Roma’da Luther’e karşı Kilisenin hukuki süreci başlar.
- Luther Genel Konsey’e başvurur, sözünü geri almayı reddeder.
- Bilge Friederich Luther’i Kiliseye teslim etmeyi reddeder.
1519:
- Huldreich Zwingli Yeni Antlaşma üzerine vaaz vermeye başlar.
- Leipzig Tartışması. Luther, yalnız Kutsal Yazılar’ın Hristiyan inancı ve öğretisinin temeli olduğunu savunarak Johann Eck’le tartışır.
1520:
- Luther üç eser yayınlar. “An den christlichen Adel deutscher Nation von des christlichen Standes Besserung” yazısında bütün imanlıların kâhin olma öğretisini vurgular. Bu makalede Luther aynı zamanda Papa’nın Kutsal Yazılar’ın tek yorumcusu olma yetkisini de reddeder.
1521:
- 3 Ocak’ta Luther papalık fetvasıyla aforoz edilir.
- 17-18 Nisan’da Luther Worms Meclisi önüne çıkar ve sözünden vazgeçmeyi reddeder.
- 25 Mayıs’ta V. Karl Worms Karar’ı yayınlar, Luther’in yasal bir suç işlediğini ve Luther’in kitaplarını bulundurmanın yasa dışı olduğunu ilan eder.
- Ağustos’ta Kanuni Sultan Süleyman Belgrad’ı fetheder.
- Bilge Friederich Luther’i on bir ay boyunca Wartburg Kulesi’nde saklar.
- Aralık’tan 1522 Mart’a kadar Luther Yeni Antlaşma’yı Grekçeden Almancaya çevirir.
- Anabaptist Thomas Müntzer, bebek vaftizine karşı vaaz vermeye başlar.
1522:
- Luther üzerindeki yasaklamalar kalkar.
- Eylül’de Luther’in Yeni Antlaşma çevirisi yayınlanır.
- Luther Kısa İlmihal’in öncüsü olacak Betbüchlein’ı yazar.
- Huldreich Zwingli Zürih’te Reform Hareketi’ni başlatır.
- İbranice, Grekçe, Latince ve Arapça Kutsal Kitap İspanya’da basılır.
1525:
- George Blaurock, Conrad Grebel tarafından tekrar vaftiz edilir; bu Anabaptist hareketinin resmi başlangıcını oluşturur. Anabaptistler, bireyin günahlarını itiraf edebileceği ve kişisel olarak Mesih’e iman edebileceği zamana kadar vaftiz edilmemesi gerektiğine inanırlar. Anabaptist öğretisi, diğer reformcular tarafından reddedilmektedir.
- William Tyndale’in İngilizce Yeni Antlaşma’yı basmasının engellenmesinden sonra Tyndale Luther’i ziyaret eder.
1526:
- William Tyndale Worms’ta Roma Kilisesi tarafından onaylanmamış ve bu nedenle yasa dışı görülen İngilizce Kutsal Kitap çevirisini yayımlar. 18.000’den fazla kitap İngiltere’ye kaçak yolla getirilir.
1529:
- İkinci Speyer Meclisi, “Protestio” yayımlanmasıyla sonuçlanır; böylece Roma yanlılarının Luther’le aynı fikirde olan herkes için kullandığı “Protestan” etiketi ortaya çıkar.
- Luther Uzun İlmihal’i (Nisan) ve Kısa İlmihal’i (Mayıs) yayımlar.
- Luther, Melanchton ve Zwingli, Marburg Tartışması için bir araya gelir; Efkaristiya ayinindeki Mesih’in varlığı konusunu tartışırlar. Aynı fikirde buluşamazlar.
- Kanuni Sultan Süleyman ve Türk orduları Viyana’yı kuşatır.
1530:
- Augsburg İnanç Açıklaması, 25 Haziran’da, Augsburg’ta, V. Karl’a sunulur; Luteryen teoloji ve uygulamasının taslağı çıkarılır.
1532:
- Jean Calvin iman eder.
- Kanuni Sultan Süleyman Viyana’da geri püskürtülür, geri çekilir ve daha fazla ilerleyemez.
1533:
- VIII. Henry, Aragonlu Catherine ile evliliğinin geçersiz ilan edilmesinden sonra (yetkisini istismar eden Papa tarafından) aforoz edilir.
1534:
- Hans Lufft, Luther’in Almanca Kutsal Kitabının ilk baskısını yayımlar; 1574’te Lufft Luther’in Kutsal Kitabından 100.000’den fazla bastırtmıştır.
- Luther’in Kutsal Kitap yorumunun ilk baskısı yayımlanır.
- VIII. Henry kendini İngiltere Kilisesinin başı ilan eder. Katolik Kilisesiyle bağlantı koparılır.
1536:
- Jean Calvin Institutio Christianae Religionis’in ilk baskısını yayımlar.
- Görsel
William Tyndale, bir İngiliz yoldaşı tarafından ihanete uğradıktan sonra Belçika’da kazığa bağlanarak yakılır.
- Norveç Luteryen olur.
- Menno Simons, Hollanda’daki Anabaptistlerin liderliğine başlar.
- VIII. Henry İngiltere’de İngilizce Kutsal Kitap’a izin verir.
1539:
- Katoliklerin reform karşıtlığı başlar.
1541:
- Calvin Cenevre’de Reform Hareketi’ni başlatır; kenti “Tanrı’nın Krallığı’nın Kenti” yapmayı hedefliyordur.
1545-63:
- Trent Konseyi: 19. Katolik Kilise Ekümenik Konseyi doktrini reform etmek ve açıklığa kavuşturmak için toplanır. Protestanlığı reddeder.
1553:
- Mary Tudor yönetime geçer ve İngiltere’yi Katolikliğe döndürme girişimlerinde bulunur.
1555:
- Augsburg Barışı. Kutsal Roma İmparatorluğu içindeki Luteryenlere hoşgörü garanti eden bir antlaşmaya imza atılır.
1558:
- I. Elizabeth, İngiltere kraliçesi olur; Calvincilik yoluyla Reform Hareketi’ni yeniler.
1559:
- John Knox Calvincilik’i İskoçya’ya taşır ve İskoçya Protestan Kilisesinin kurulmasına yardım eder.
1563:
- Görsel
İngiltere Kilisesinin 39 Maddesi ilk kez yayımlanır; Anglikan öğretisi ve uygulamasının özetini sunar.
1618-19:
Dort (Hollanda) Kilise Meclisi: Hollanda Reform Kilisesi, Jacobus Arminius’un (1560-1609) destekçileri tarafından ortaya atılan konuları görüşmek üzere meclisi toplar. Meclis’te, Calvincilik teolojisinin öğretileri (5 madde) tanımlanır ve Arminianizm’e karşı savunulur.
Kaynakça
“A Reformation Timeline”, LutheranReformation.org < https://lutheranreformation.org/history/reformation-timeline/ > (05/12/2017 tarihinde erişildi).
“Martin Luther”, Wikipedia < http://www.wikizero.net/index.php? q=aHR0cHM6Ly9kZS53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvTWFydGluX0x1dGhlcg > (07/01/2018 tarihinde erişildi).
“The Reformation 1517 – 1648”, Totally Timelines < http://www.totallytimelines.com/the-reformation-1517-1648/ > (05/12/2017 tarihinde erişildi).
“Timeline of Reformation History (1517-1685)”, Introduction to Protestantism < http://protestantism.co.uk/timeline.html > (05/12/2017 tarihinde erişildi).
Clay McKinney, “Timeline 1500-1599”, Church History Timeline, < http://www.churchtimeline.com/Timeline/Index/1500/1599 > (05/12/2017 tarihinde erişildi).
Great Leaders of the Christian Church, dü. John Woodbridge (Chicago: Moody Press, 1988).
Hıristiyanlık Tarihi (İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2004).
The Village Church, “The Reformation: A Visual Timeline”, TVC Resources, < https://www.tvcresources.net/resource-library/articles/reformation-timeline > (05/12/2017 tarihinde erişildi).
