İsa’yı anlatan Müjde temalı öykülerin mesajını derinlemesine kavramaya gayretli olmalıyız, tabii ki. Ama o gayretle bazen İncil’in söz konusu kitabının içerdiği ayrıntılara kitabın kapsamlı mesajını gözden kaçıracak kadar takılabiliriz. Kutsal Kitap’tan değil, günlük hayattan bir örnek düşünelim. Nasrettin Hoca’nın “ye kürküm ye” sözüyle bilinen fıkrasını daha iyi anlamak için İnternet’te üç ayrı versiyonunu buldum. Aynı öyküyü anlatan bu üç versiyonun başlangıçları şöyledir:
“Hoca bir gün, çağrıldığı ziyafete, eski elbisesi ile gider.”1
“Nasreddin Hoca, çağırıldığı bir ziyafete eski giysileriyle gitmiş.”2
“Akşehir’in beyleri Hoca’yı yemeğe davet etmişler. Hoca nereden bilsin; davete, günlük kıyafetiyle katılmış.”3
Bu başlangıçların arz ettikleri belirli bazı farklar bizi birtakım soru sormaya sevk eder: Üçün ikisinde “-mişli” geçmiş zaman varken, birindeki geniş zamanın kullanılmasının anlamı nedir? Hoca’nın nasıl giyindiği konusunda da, tercih edilen “eski elbise,” eski giysiler” ve “günlük kıyafet” şeklindeki üç tasvirin sunduğu nüanslardan neler anlamalıyız? Önemli olarak da, ikisinde edilgen kip kullanılmışken (Hoca çağrıldı), birinde çağıran özne büyük bir belirlilikle kaydedilir (Akşehir beyleri). Hoca’yı kimin çağırdığına dair bu önemli ayrıntı, daha otantik bir geleneği mi yansıtır, yoksa öyküye sonradan eklenen bir süsleme mi sayılmalıdır?4
Böyle teknik ayrıntılar ilginç olabilir, ama “ye, kürküm, ye” fıkrasının göstermelikle ilgili asıl nüktesini aydınlattıkları pek söylenemez!
Yanlış anlaşılmasın: Amacım kesinlikle Tanrı’nın esinlemesi olan Kutsal Kitap’ın ayrıntılarına yönelik incelemeleri küçümsemek değil. Ama örnekte olduğu gibi, Kutsal Kitap’ı incelerken, metni irdelerken sorduğumuz soruların kitabın bir bütün olarak anlaşılmasına ne derecede yarar sağladığına dikkat etmeliyiz. Tüm bunlar doğrultusunda anlatı eleştirisinin önemli katkılarından biri, İncil’in söz konusu kitabında anlatılanların tümden tek bir öykü olduğunu varsayarak kitabın mesajını bütüncül bir yaklaşımla anlamaya çalışmasıdır.
- 1“Mini Masallar - Ye Kürküm Ye - Nasreddin Hoca”, Kırmızı Kedi https://www.kirmizikedi.com/kitap/urun/432dbc803e574dd8a4e90f99ab86c5c8 > (06.06. 2021 tarihinde erişilmiştir.)
- 2“Ye Kürküm Ye”, Masl Oku, 07.12.2020 https://masaloku.com.tr/ye-kurkum-ye/ > (06.06. 2021 tarihinde erişilmiştir.)
- 3“Ye Kürküm Ye”, Nasrettin Hoca Fıkraları, https://www.nasrettinhoca.info/ye-kurkum-ye-fikrasi > (06.06. 2021 tarihinde erişilmiştir.)
- 4Bu örnek, Jeannine K Brown, The Gospels as Stories: A Narrative Approach to Matthew, Mark, Luke, and John (Grand Rapids, Michigan: Baker Academic, 2020), s. 4-10’dan esinlenmiştir.
