Tapınmanın iyi olmasını sağlayan faktörler nedir? Tapınma liderinin rolü ve tapınma zamanında kaçınması gereken hatalar nedir? Müziğin tapınmadaki rolü nedir?
Tapınma hizmetinde merak edilen bunlar gibi bazı temel soruları iki genç ama deneyimli tapınma görevlisi arkadaşa sorarak kendileriyle ufak bir sohbet gerçekleştirdik. Yoel ve Yeşua Özçelik, yıllardır Zeytinburnu İsa Mesih İnanlıları Kilisesi’nde tapınma önderi olarak hizmet vermektedirler. Ayrıca müzik grupları ile birlikte İstanbul'da tapınma akşamları düzenlemektedirler.
İmanlılar topluluğunun Tanrı’ya tapınabilmesini sağlayan faktörler sizce nelerdir?
Yoel: Rab’be adına yaraşır biçimde kutsal giysiler içinde tapınmalıyız (Mez. 29:2). Çünkü Tanrımız kutsaldır, bizden de kutsal olmamızı ister. Tabii ki bizler Mesih’i giyinerek kutsal sayılıyoruz. Bununla birlikte içimizdeki Kutsal Ruh bizi günden güne değiştirerek Mesih’e benzer kılmak istiyor (Rom. 8:3). Kutsal Ruh’un bizlerde çalışabilmesi ve yönlendirmesi için gündelik hayatımızda O’na hak ettiği yeri vermeliyiz. Gündelik yaşantımızda bilerek ve bilmeyerek yaptığımız yanlışlarımız için önünde durup tövbekâr bir yürekle O’na yaklaşmalı, kendimizi tümüyle O’na teslim ederek yönlendirişini aramalıyız. Yani tapınmanın daha iyi olması, tapınanların (tüm kilisenin) gündelik yaşantısında kendisini Tanrı’ya ne kadar sunduğu, Kutsal Ruh’un işleyişine ve yönlendirişine hayatlarında ne kadar yer verdiklerinde saklıdır.
Yeşu: Aslında bu konuda söylenebilecek çok şey var, fakat genel bir şekilde ifade edecek olursam, doğru bir tapınmanın kişinin yaratıcısını tanımasıyla başladığını düşünüyorum. Eski Ahit’te şu ayetle karşılaşıyoruz:
Çünkü ben kurbandan değil, bağlılıktan hoşlanırım, Yakmalık sunulardan çok beni tanımanızı isterim. (Hoş. 6:6)
Bu ayetleri ilk okuduğumda şunu düşünmüştüm, Eski Ahit’teki tapınma düzenine baktığımda tapınma düzeninin olmazsa olmazı sunulan kurbanlardı. Çeşitli kurbanlar vardı1 ve bu kurbanlar hayati öneme sahiptiler. Onlar olmadan bağışlanma olmaz, Tanrı’nın huzuruna yaklaşılamazdı.
Fakat Rab Tanrı kurbandan değil bağlılıktan hoşlandığını, kendisini tanımamızı istediğini söylüyordu. Şunu gördüm ki tapınmanın en temel öğeleri bile çeşitli durumlarda anlamını kaybedebilir ve yozlaştırılabilirdi. İsrail halkı tapınma düzeni ritüellerini yerine getiriyordu ama bunları Tanrı’yı tanımadan, O’nun karakterine uygun olmayan bir şekilde yerine getiriyordu. Tapınak kurban kanları ile kokuyordu ama ülkede Tanrı’nın istediği doğru yaşam yoktu. Adalet yoktu. Yetimlerin, dulların hakkı yeniyordu. Kesilen kurbanlar, Tanrısını gerçek anlamda tanımayan bir halkın geleneksel uygulamalarıydı sadece.
Günümüze dönüp baktığımda bu riskin bizim için hâlâ canlı bir şekilde var olduğunu görebiliyorum. Tapınmayı sadece pazar günü 30 dakikalık bir zamana indirgediğimizde, yavaşça anlamını yitirmeye başlıyor. Bu nedenle doğru tapınma için en önemli faktörlerden birinin yaşayan Tanrı’yı tanımak ve O’nun karakteri ile uyumlu bir şekilde yaşamak olduğunu düşünüyorum. Hamdolsun ki Tanrı bize kendisini açıklamıştır. Aksi takdirde O’nu asla tanıyamayacaktık.
İyi tapınma kişinin kendini tümüyle Tanrı’ya teslim etmesini, adamasını da içerir. Romalılar 12:1’de dendiği gibi, kendimizi diri, kutsal ve Tanrı’yı hoşnut eden kurbanlar olarak sunmamız gerekir. Bu, doğru tapınmanın gerekliliğidir.
Böyle bir kişi aslında Tanrı’ya hayatında yer veren, Kutsal Ruh’un isteklerini yerine getiren kişidir. Kutsal Ruh, hayatımızda egemen olduğunda Tanrı’ya yücelik veririz. Kutsal Ruh bizenasıl yaşamamız gerektiği konusunda rehberlik ettiği gibi, Tanrı’nın huzurunda da nasıl durmamız ve nasıl dua etmemiz gerektiğini de öğretir (Rom. 8:26). O zaman Ruh’ta ve gerçekte tapınmaya başlarız. İsa gerçektir. Kutsal Ruh’un aracılığıyla (Flp. 3:3) ve bu gerçeğin ışığında tapınmak doğru tapınmanın önemli etkenlerindendir.
Bir başka faktörden daha söz etmek gerekirse, iyi tapınma Tanrı’ya odaklı bir tapınmadır. C. S. Lewis’in bu konu da verdiği güzel bir örnek vardır:
İyi ayakkabı, giydiğinin farkında olmadığındır. İyi okuma; gözleri, ışığı, baskıyı ya da yazımı düşünmediğinde olur. İyi kilise ibadeti, neredeyse bunun farkında olmadığımız zaman mümkün olacaktır; tüm dikkatimizi Tanrı’ya verdiğimizde.
Son olarak doğru tapınma doğru önceliklere sahip olan tapınmadır. “Tapınmada eller havaya mı kaldırılacak, söylenecek sözler belli bir biçimde mi olacak, yoksa kendiliğinden mi çıkacak?” gibi sorular Samiriyeli kadının sorduğu soruya benzer (Yu. 4:1-42). Doğru öncelik tapınmanın içeriği olmalıdır. Tanrı’yı gerçekten yücelten, yürekten tapınmadır.2
Tapınmanın iyi olmasında tapınma liderinin rolü var mıdır?
Yeşua: Aslında bu soruya biraz olsun paradoksal bir cevap vermem gerekiyor. Tapınmanın iyi olması için tapınma liderinin rolü hem yoktur hem de vardır diyebilirim. Rolü yoktur, çünkü tapınma kişilerin bireysel olarak Tanrı’yla ilişkisi ile alakalıdır. Eğer topluluktaki bireyler Tanrı ile doğru bir ilişkiye sahip değilse, Mesih’in kurtuluş getiren işini özümsemiyorsa, Tanrı’nın önüne doğru bir şekilde yaklaşmıyorsa, değil iyi bir tapınmadan söz etmek, bir tapınmadan söz etmek mevzu bahis olamaz. Graham Kendrick, Tapınma adlı kitabında buna benzer bir durum ile ilgili bir örnek verir. Gittiği bir toplulukta tapınma yönetirken ne kadar çabaladıysa, teşvik ettiyse, açıklama ve şaka yaptıysa da nafiledir. Topluluk tapınmıyordur. O zaman şu tespitte bulunur: “Övgü ve tapınma, yaşam biçiminden kaynaklanıp taşmalıdır.”3 Eğer yaşamlarımız kuru ise, tükendiysek, tapınma liderinin hiçbir çabası işe yaramaz.
Bununla birlikte tapınma liderinin şöyle bir rolü olabilir. Bazen ihtiyaçlar doğrultusunda seçilen bir ilahi, okunan Kutsal Kitap ayeti, verilen dua arası veya teşvik sözü, kilisedeki kardeşlerin yüreğinde çalışması için Kutsal Ruh’un elinde harika bir araç olabilir. Ayrıca iyi bir tapınma, uyumlu ve düzenli bir tapınmadır. Tapınma liderinin de tapınmanın düzenli bir şekilde gerçekleşmesi konusunda önemli bir sorumluluğu vardır.4 Tapınma zamanının müzikal açıdan iyi olabilmesi için yapılan hazırlık kısmında ciddi bir rol üstlenir. İnsanları zamanında bir araya getirme, birlikte ilahileri çalışma ve dua ile tapınma zamanına hazırlanma konusunda da sorumluluğu vardır.
Bu durumda sizce iyi bir tapınma liderinin özellikleri nedir?
Yoel: İyi bir tapınma lideri, kiliseyi Tanrı’ya yaklaştırır (kâhinlik etmek) ve kilisenin dikkatinin Tanrı’da yoğunlaşmasına yardımcı olmaya çalışır. İlahiler söylenirken, kilisenin düzenli bir şekilde söyleyebilmesini sağlar, aynı zamanda eğer enstrüman çalan birden fazla kişi varsa enstrümanların uyumlu bir şekilde çalınmasını ve ilgiyi enstrümanlara toplama çabası gütmeden, çalanların en iyi şekilde çalıp yapabildiklerinin en iyisi ile Tanrı’ya tapınabildikleri ve bunların düzen içinde olduğu bir tapınma ortamının oluşmasını sağlamaya çalışan kişidir.
Yeşua: Yoel çok önemli noktalara değindi. Onun söylediklerine ek ya da pekiştirici olarak şunları söyleyebilirim. İyi bir tapınma lideri, kendi durumunun farkındadır (Yak. 1:24). Tövbekâr, alçakgönüllü bir yürek tutumuna sahip olan kişidir (Mez. 51:17). Aldığı sorumluluğun ciddiyetinin bilincinde olan ve gerektiğinde bu sorumluluğu bırakabilecek olgunlukta olan kişidir.
Bunu somutlaştırmak gerekirse, varsayalım ki tapınmayı yöneten kişi kilisedeki bir kardeşle tartışmış olsun. Hatta bu durum belki tapınma zamanının hemen öncesinde de olabilir. Birazdan tapınma yönetmesi gerekiyordur. Ne yapacak? İbadet düzeni bozulmasın diye durumu idare ederek geçip tapınmayı mı yönetecek? Ya da hiçbir şey olmamış gibi mi hareket edecek? Sanırım o durumda değil tapınma yönetmek, kişinin tapınabilmesi dahi söz konusu olamaz. Bu nedenle iyi bir tapınma liderinin sahip olması gereken özelliklerden biri, kendi yaşamında doğru olmayan bir şeyler gördüğünde bunu düzeltene kadar bu görevi bırakma özverisi gösterebilmesidir.
Bir başka önemli özellik şu olabilir: Bir tapınma lideri spot ışıklarını kendi üzerine tutmaz. Bir kardeşin deyimiyle, iyi bir tapınma lideri kendisine değil Mesih’e işaret eder. Yahya bu konuda bize çok iyi bir örnektir.
İyi bir tapınma lideri, adı üstünde, iyi bir lider olmalıdır. Tapınma zamanının karmaşadan uzak, düzenli bir şekilde olmasını sağlar. Tapınmada müzik aleti çalan başka kardeşler varsa, onlarla iletişimini hem tapınma öncesi hem tapınma sırasında etkin bir şekilde sağlama özelliği olmalıdır. Tapınma zamanı için hazırlık yapar. Bu hazırlık hem kişisel hem de tapınma grubu ile birliktedir. Tapınmanın öncesinde dua ile Tanrı’nın önünde durulmasına öncülük ettiği gibi, prova zamanları ile de tapınma grubunun düzenli ve uyumlu bir şekilde hareket etmesini sağlar. Zamanında kilisede olur ve eksiklerin giderilmesine yardım eder. Aslında söylenebilecek çok şey var ama sanırım özetle bunları söyleyebiliriz.
Tapınmada kaçınılması gereken başlıca hatalar nelerdir?
Yoel: Tapınmada hizmet edenler açısından, ilgiyi kendi üzerinde veya bir enstrümana çekmek kaçınacak hataların başında gelebilir. Çok fazla otoriter bir tutum sergilemek (şimdi kalkın, şimdi dua edin vb.), insanların tapınabilmesini ve onları Tanrı’ya yaklaştırmaya çalışırken aynı zamanda bizimde tapınmamız gerektiğini ve tapınma liderleri olarak bizim de Tanrı’ya yaklaşanlardan olduğumuzu unutmak gibi durumları örnek verebiliriz…
Yeşu: Bence kaçınılması gereken şeylerden biri de, karmaşık şeyler ile çok fazla meşgul olmaktır. Örnek vermek gerekirse, bir tapınma liderinin ya da tapınmada hizmet eden bir kişinin, ibadet öncesi enstrümanını eline alıp yapacağı akort etme işi basittir ama çok önemlidir. Akortsuz bir enstrüman ile ne kadar çok prova yaparsanız yapın ya da ne kadar iyi çalarsanız çalın, elde edeceğiniz şey bozuk ve hatalı bir müzik olacaktır. Bununla birlikte eğer ilahileri çalarken enstrümanımızın akordu bozulursa “aman boşver, böyle de çalabilirim” deyip devam etmekten kaçınmak yerinde olacaktır.
Tapınmada hangi ilahiler, dualar ve Kutsal Kitap okumaları olacağına nasıl karar verirsiniz?
Yoel: Çok genel olarak ifade etmek gerekirse, tapınma yönettiğim zamanlarda ilahinin sözlerine dikkat ederek seçim yapmaya çalışıyorum. Aynı zamanda kilisenin ihtiyacı olduğunu düşündüğüm ve yüreğimde yer bulan konularda ilahi seçmeye gayret ediyorum. Bu konularla ilgili Kutsal Kitap metinlerini kiliseyi teşvik etmek, cesaretlendirmek, uyarmak, Rab’deki umudumuzu hatırlatmak için okuyorum.
İlahi seçimlerinde yer verdiğim konulara gelecek olursak, genellikle tapınmanın başlangıç kısmında Tanrı’nın huzuruna doğru bir şekilde yaklaşmamıza yönelik (kendimizi gözden geçirip yanlışlarımızdan dönmek ve tövbe etmek) ilahileri seçmeye çalışıyorum ve bununla ilgili Kutsal Kitap okumaları yapıyorum. Bazen ise zafer, kutlama (örneğin, 457 no’lu ilahi gibi) veya O’na duyduğumuz özlemi belirten ilahiler ile başlıyorum (örneğin, Mezmur 63 ve onunla ilgili ilahiler). Sonrasında övgü ve yüceltme ile ilgili ilahileri (örneğin, “Sen en yücesin İsa” ilahisi), çarmıhı ve Mesih’in sevgisini bize tekrar hatırlatan ilahileri (örneğin, “Gör O’nun yüce sevgisini” ilahisi), egemenlik ve uyanış ile ilgili ilahileri (örneğin, “Bizi yaratan Baba” ilahisi), Rab’bin hayatımızda yaptığı işleri hatırlatan ilahileri, Kutsal Ruh ile dolmak ile ilgili ilahileri, iman ile ilgili ilahileri ve Rab’bin vaatleri ile ilahileri – özellikle yeni yaratılışla ilgili ilahileri (örneğin, 501 no’lu ilahi) – seçiyorum.
Özellikle ilk cümlelerde ifade etmiş olduğum ilahi konularını çoğunlukla kullanıyorum. Geri kalan konular ise diğer ilahi seçimlerinde konu olarak yer verdiğim ilahiler. Ayrıca ilahileri seçerken, ilahinin konu içeriği gibi, kilisenin bu ilahileri bilip bilmediğine (istisna olarak yeni ilahiler de öğretebiliyoruz), kilisenin bu ezgi ile Tanrı’ya tapınmayı sevip sevmediğine de dikkat etmeye çalışırım. Örneğin, kilisemizde eski imanlılar var ve eski ilahileri seviyorlar. Bunun için yönettiğim tapınmalarda ilahileri seçerken, ara sıra da olsa, eski ilahileri de (bilmiyorsam öğrenip veya hatırlayıp) kullanmaya çalışırım.
Müziğin rolü nedir sizce tapınmada?
Yoel: Önemli bir yeri olduğuna inanıyorum. Çünkü müziği de Tanrı yarattı ve Tanrı kendisini sadece bütün aklımızla değil, aynı zamanda bütün yüreğimizle, gücümüzle ve kalbimizle sevmemizi ister. Tanrı’ya her şeyimizle kendimizi sunmamıza, duygularımızın, düşüncelerimizin Tanrı’ya yönelmesine müziğin yardımı olabilir diye düşünüyorum.
Yeşua: Müzik, Tanrı’nın huzurunda kendimizi ifade ederken kullanabileceğimiz harika bir araçtır. Duygularımızı ve düşüncelerimizi kolay bir şekilde dile getirmemize yardımcı olur. Bunu seküler dünyaya baktığımızda dahi görebiliriz. Müzik insanların en derinde kalmış duyguları ortaya çıkarabildiği gibi, kekeme bir insanın bile kendisini rahat bir şekilde akıcı bir şekilde ifade etmesini sağlayabilir. Bizler de tövbe ederken, övgü sunarken, hayranlığımızı ifade ederken bu harika aracı etkin bir şekilde kullanabiliriz. Bununla birlikte, müziğin sanırım en önemli rollerinden biri, topluluğun belli bir söz dizisini uyumlu ve düzenli bir şekilde söylemesine yardım etmesidir.
Fakat ayrıca şunu belirtmem gerekir ki müzik, tapınmanın olmazsa olmazı, yani zorunlu bir aracı değildir. Kutsal Kitap’ta Tanrı adamlarının müzik olmadan hatta söz olmaksızın Tanrı’ya tapındıklarını görürüz. Müziksiz de Tanrı’ya tapınabileceğimizi hatırlamalı ve O’nun önünde secde ederek (kendimizi alçaltarak) tapınmayı da öğrenmeliyiz.
Teşekkür ederiz bu kısa sohbet için. Rab sizleri hizmetinizde bereketlesin.
Yoel, Yeşua: Biz de teşekkür ederiz bize bu fırsatı verdiğiniz için.
- 1Bkz. Levililer Kitabı.
- 2Bruce Milne, Yuhanna’nın Mesajı (İstanbul: Haberci Yayıncılık, 2012), s. 121.
- 3Graham Kendrick, Tapınma (Yeni Yaşam Yayınları, 1996), s. 51.
- 4Düzen ile kastedilen her şeyin dakika dakikasına yapılması ve bitmesi değildir. Graham Kendrick, “Kutsal Ruh’un eğer yalnızca tapınmalarda hoş bir hava yaratmakla yetindiğini düşünüyorsak, O’nun gücünü küçümsüyor oluruz” demiştir. Bu nedenle Kutsal Ruh’un gücüne dikkat çekerek, “Kutsal Ruh’un bulunduğu toplantılar olaylı geçer” der. Fakat düzen ile kastedilen, Pavlus’un 1Ko. 14:39-40 ayetlerde anlattığıdır.
